Corydoras

Těžko najdziemy inną grupę ryb, która cieszyłaby się taką popularnością, jak małe pancerzniczki. Nijssen & Isbrücker w 1980 roku nazwali je elegancką grupą (die Eleganz-Gruppe), co wiele mówi o ich wyglądzie.

Przez długi czas pancerzniczki były jednolicie określane jako Corydoras. Jednak Corydoras obejmuje ponad 200 opisanych gatunków i w rzeczywistości jest znacznie liczniejszą grupą. Oczekuje się, że łącznie będzie między 450 a 500 gatunków.

Hodowcy na przestrzeni lat zauważali u niektórych gatunków Corydoras ich wyraźne różnice, jeśli chodzi o budowę ciała, rozmiar, zachowanie oraz różne stadium larwalne (od momentu, gdy ryba zużywa worek żółtkowy i zaczyna przyjmować pokarm zewnętrzny aż do momentu, gdy organizm przybiera kształt rybiego ciała i zostają uformowane ostateczne organy ciała).

Już w 2011 roku na podstawie testów genetycznych potwierdzono, że poszczególne gatunki są bardzo różne. Teraz więc nadchodzi moment, gdy to zostało potwierdzone, opisane, a gatunki zostały nowo zaklasyfikowane na podstawie opublikowanych badań do 7 rodzajów.

Podział pancerzniczków na podstawie nowych badań

Badania, którymi zajął się brazylijski zespół Dias et al., opublikowane zostały tego roku (11 czerwca 2024) w Zoological Journal of the Linnean Society. Wyniki badań potwierdzają znaczące różnice genetyczne. Są to jednoznaczne dowody na to, że mamy do czynienia z odrębnymi rodzajami. Wyniki zidentyfikowały różne grupy gatunków, z których każda otrzymała nazwę rodzajową. Nazwy rodzajów nie są jednak nowe, były już dostępne. Było więc możliwe nawiązanie do przeprowadzonych badań i na podstawie podobieństw do już opisanych rodzajów zastosowanie istniejących nazw.

Obecnie mamy do czynienia z 7 gatunkami z rodziny Callichthyidae, podrodziny Corydoradinae:

1. Corydoras (linia 1) teraz zawiera tylko 32 gatunki (z ponad 175, które należały tutaj przed opublikowaniem nowego podziału)
   1. Opisane: w 1803 roku w pracy “A review of the genus Corydoras”
   2. Przedstawiciele tego rodzaju można znaleźć niemal w każdym systemie rzecznym w nizinach Ameryki Południowej.
   3. Z fylogenetycznego (ewolucyjnego) punktu widzenia są uważane za grupę siostrzaną do pozostałych. To również jest widoczne na diagramie dołączonym do tego artykułu.
   4. Typowe cechy to ciemne oznaczenie nad oczami (czasami może nie być w pełni widoczne).
2. Aspidoras (linia 2) 18 gatunków (zazwyczaj drobne, mają zazwyczaj białe i czarne plamki i wszystkie pochodzą z Brazylii)
   1. Opisane przez Ihering, R. von w 1907 roku: “Diversas especies novas de peixes nemathognathas do Brasil”
   2. Przedstawiciele tego rodzaju mają długość 5 cm lub nieco więcej i są bardzo zróżnicowane pod względem kolorystyki.
3. Scleromystax (linia 3) składa się z siedmiu gatunków i jest blisko spokrewniony z Aspidoras, ale w porównaniu z Aspidoras jest nieco większy i ma dłuższy i bardziej masywny profil głowy (w hodowli akwarystycznej hodowany jest tylko jeden gatunek - Scleromystax)
   1. Opisane przez Günthera, Alberta C. L. G. w 1864 roku. “Catalogue of the fishes in the British Museum”.
   2. Występuje tylko w południowo-wschodniej Brazylii, w pierwotnym, nietkniętym amazońskim lesie deszczowym.
   3. Wizualnie ma wysoko kontrastowe czarno-białe zabarwienie, ciało cylindryczne i wydłużone, a samce mają po bokach głowy skórzaste zębiki ("Bart"), które są rozpoznawczym znakiem tej grupy. Ponadto skórzaste zębiki przebiegają wzdłuż wewnętrznej strony pierwszych promieni płetw piersiowych i kierują się do korzenia, a nie do czubka, jak u innych gatunków.
4. Gastrodermus (odnowiony), (linie 4 i 5) ma najkrótszy profil głowy ze wszystkich gatunków i jest prawdopodobnie najbardziej uroczy, ogólnie jest 14 gatunków
   1. Opisane przez Cope, Edwarda D. w swojej pracy Synopsis of the fishes of the Peruvian Amazon z roku 1878, gdzie zidentyfikowano morfologiczne różnice między poszczególnymi pancerzniczkami już w tamtym czasie. W późniejszych publikowanych pracach wyniki badań nie były uwzględnione, więc ten rodzaj nie był używany do celów klasyfikacji od 1940 roku. Dopiero teraz został ponownie uznany za ważny.
   2. Charakterystyczne dla tego rodzaju jest bardzo krótka głowa i połączenie z dość owalnym (jajowatym) kształtem ciała i bardzo wysokim grzbietem, co jasno odróżnia go od innych grup. Ponadto promienie pierwszej płetwy piersiowej po stronie wewnętrznej są pokryte małymi ząbkami, które są wszystkie wyrównane do czubka.
5. Osteogaster (odnowiony), (linia 7) to grupa gatunków, które są bardzo podobne do siebie pod względem kolorystyki, która jest zielona, i jest ich na razie tylko 9. Osterogaster aeneus z tej grupy jest prawdopodobnie najbardziej znany i rozpowszechniony.
   1. Opisane przez Cope, Edwarda D. w jego pracy Synopsis of the fishes of the Peruvian Amazon z roku 1878
   2. Ci przedstawiciele są wyraźnie zieloni, a ich zabarwienie często towarzyszy czarna maska i ciemne zabarwienie grzbietu. Oprócz stosunkowo krótkiej głowy, mają na wewnętrznej stronie średnio do silnie zębate pierwsze promienie płetwy piersiowej, które kierują się do czubka.
   3. Osterogaster jest najbliższym krewnym rodzaju Brochis, konkretnie 8a

Dodatkowe gatunki i ich oznaczenie

Jak już wspomniano, oczekuje się, że istnieje ponad 400 gatunków pancerzniczków, więc można się spodziewać, że będą nieustannie odkrywane nowe informacje i nowo opisane formy.

Przykładem może być nowy gatunek z Peru, który został teraz naukowo opisany, oznaczony wcześniej jako C53, który otrzymał od Hansa-Georga Eversa już w 1996 roku. Teraz, dzięki Tencatt et al., może się poszczycić oznaczeniem Corydoras iiap. Jest to silnie terytorialny pancerzniczek.

Będzie interesujące obserwować, jak również inne nowe gatunki oznaczone numerami C- i CW- będą klasyfikowane w przyszłości, gdy otrzymają swoje naukowe oznaczenia.

Evers, H.G. (2024): Alles neu - mit alten Namen, Amazonas, 115